Definicja “trwałego partnera” a prawo do życia rodzinnego w kontekście EUSS i Artykułu 8 EKPC
Mustaj v Secretary of State [2025] EWCA Civ 663: definicja “trwałego partnera” a prawo do życia rodzinnego w kontekście EUSS i Artykułu 8 EKPC
Wprowadzenie
Sprawa Mustaj v Secretary of State for the Home Department [2025] EWCA Civ 663 jest kluczowym orzeczeniem w brytyjskim prawie imigracyjnym dotyczącym interpretacji pojęcia “trwałego partnera” (ang. durable partner) w ramach Programu Osiedleńczego Unii Europejskiej (EUSS). Sprawa ta jednocześnie dotyczy granic stosowania Artykułu 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (EKPC), gwarantującego prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego. Wyrok ten ma istotne znaczenie dla obywateli spoza UE pozostających w związkach z obywatelami EOG, którzy po brexicie ubiegają się o prawo pobytu w Wielkiej Brytanii.
Tło faktyczne
Pan Fatjon Mustaj, obywatel Albanii, nielegalnie wjechał do Wielkiej Brytanii w 2017 roku i przebywał tam bez zezwolenia. W 2020 roku jego partnerka, obywatelka Rumunii, uzyskała status tymczasowy (pre-settled status) w ramach EUSS. Para żyła razem w Wielkiej Brytanii, a Mustaj złożył w kwietniu 2021 r. wniosek o przyznanie mu statusu osoby pozostającej w trwałym związku z obywatelem EOG.
Jego wniosek został odrzucony przez Home Office z uwagi na brak spełnienia wymogów formalnych, wynikających z Aneksu EU do Przepisów Imigracyjnych. Służby imigracyjne argumentowały, że nie miał on legalnego pobytu w Wielkiej Brytanii przed zakończeniem okresu przejściowego brexitu (tj. przed 31 grudnia 2020 r.), co było warunkiem koniecznym, jeśli nie posiadał dokumentu potwierdzającego zarejestrowanie związku.
Kluczowe przepisy i interpretacje
Definicja “trwałego partnera” znajduje się w Aneksie EU do Immigration Rules. Zgodnie z jego zapisami, osoba ubiegająca się o status musiała:
pozostawać w trwałym związku z obywatelem EOG przed 31 grudnia 2020;
posiadać dokument EOG potwierdzający ten związek LUB
mieć inny rodzaj legalnego pobytu w Wielkiej Brytanii na dzień 31 grudnia 2020.
Mustaj nie posiadał ani dokumentu EOG, ani żadnego innego prawa pobytu. Choć jego związek z partnerką został uznany za faktycznie trwały, to z uwagi na brak spełnienia formalnych wymogów nie uzyskał statusu.
Argumenty strony skarżącej
Mustaj argumentował, że odmowa przyznania mu statusu narusza Artykuł 8 EKPC. Wskazywał, że pozbawienie go prawa do pozostania w Wielkiej Brytanii prowadzi do rozdzielenia go z partnerką, z którą tworzy rodzinę, a więc dochodzi do ingerencji w życie rodzinne.
Powodowie powoływali się m.in. na:
sprawę Razgar v SSHD [2004] UKHL 27,
sprawę Abdulaziz, Cabales and Balkandali v UK (1985) 7 EHRR 471,
oraz liczne orzeczenia ETPC, wskazujące, że każda ingerencja w prawo do życia rodzinnego musi być proporcjonalna i uzasadniona.
Stanowisko Home Office
Sekretarz Stanu twierdził, że system EUSS został ustanowiony na podstawie Porozumienia o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE i nie obejmuje wszystkich możliwych relacji rodzinnych. Prawo nie przewiduje automatycznego prawa pobytu dla każego trwałego partnera. Home Office wskazało, że Mustaj może aplikować o status na innych podstawach lub prowadzić życie rodzinne poza terytorium Zjednoczonego Królestwa.
Rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego
Sąd Apelacyjny odrzucił apelację Mustaja. Stwierdził, że:
zapisy EUSS są jasne i nieprzewidują możliwości obejścia wymogu posiadania legalnego pobytu lub dokumentu EOG,
odmowa statusu nie narusza Artykułu 8, ponieważ nie pozbawia całkowicie prawa do życia rodzinnego, a jedynie ogranicza możliwość realizowania go w konkretnym kraju,
celem przepisów było ograniczenie niekontrolowanej migracji i ochrona integralności systemu imigracyjnego.
Znaczenie precedensowe i skutki praktyczne
Wyrok ma fundamentalne znaczenie dla wszystkich par, w których jedno z partnerów jest obywatelem EOG, a drugie osobą spoza UE nieposiadającą dokumentacji pobytowej. Oznacza on, że nawet wieloletni związek może nie wystarczyć, jeśli nie został odpowiednio udokumentowany przed końcem 2020 r.
Sąd wyraźnie rozdzielił kwestie prawa do życia rodzinnego od prawa do wyboru kraju zamieszkania. Jest to zgodne z linią orzeczniczą ETPC, która przyznaje państwom członkowskim szeroki margines uznania w sprawach imigracyjnych.
Wnioski dla praktyków
Dla prawników imigracyjnych wyrok stanowi przypomnienie o konieczności formalnego zabezpieczania statusu klientów, zwłaszcza przed końcem okresu przejściowego. Dla osób nieposiadających legalnego statusu przed 31 grudnia 2020 r., uzyskanie statusu w ramach EUSS może być praktycznie niemożliwe.
Znaczenie dla praw człowieka
Sprawa ukazuje napięcie między ochroną praw człowieka a interesem państwa w zakresie kontroli migracji. Podkreśla, że Artykuł 8 EKPC nie zapewnia bezwarunkowego prawa do zamieszkania z partnerem w danym kraju.
Podsumowanie
Mustaj v Secretary of State [2025] EWCA Civ 663 to kluczowy precedens dla interpretacji “trwałego partnera” w przepisach EUSS i granic stosowania Artykułu 8 EKPC. Sprawa pokazuje, że nawet realne i trwałe związki mogą nie zapewniać prawa do pobytu, jeśli nie spełniono wymogów formalnych. Wyrok podkreśla znaczenie terminowego dokumentowania relacji i pozostawania w legalnym statusie imigracyjnym.
