Sprawa spóźnionych wniosków o status osiedlonego
Sprawa R (w sprawie Here for Good) przeciwko Sekretarzowi Stanu ds. Spraw Wewnętrznych [2024] EWHC 2817 (Admin) dotyczy uzyskania statusu osiedlonego w Wielkiej Brytanii po Brexicie, zwłaszcza w odniesieniu do osób, które złożyły wnioski po terminie w ramach EU Settlement Scheme (EUSS). Organizacja charytatywna Here for Good argumentuje, że zmiany w przepisach dotyczących przyznawania tego statusu naruszają postanowienia Umowy o wystąpieniu z UE (Withdrawal Agreement).
Tło sprawy
1.Status osiedlonego: Status osiedlonego oraz tymczasowego osiedlenia (pre-settled status) został wprowadzony w ramach EUSS, aby zagwarantować prawa obywateli UE, EOG i Szwajcarii oraz ich rodzin po zakończeniu okresu przejściowego. Przyznanie statusu umożliwia legalne zamieszkanie, pracę oraz dostęp do świadczeń socjalnych w Wielkiej Brytanii.
2.Zmiany w Appendix EU (9 sierpnia 2023): Wprowadziły wymóg uzasadnienia spóźnienia wniosków o status osiedlonego. Wnioski te są odrzucane jako „nieważne”, jeśli wnioskodawca nie udowodni „uzasadnionych powodów” opóźnienia. Decyzje te nie podlegają odwołaniu, co ogranicza możliwości obrony wnioskodawcy.
Stanowisko skarżącego (Here for Good)
Here for Good twierdzi, że zmiany w przepisach dotyczące przyznawania statusu osiedlonego są niezgodne z postanowieniami Umowy o wystąpieniu:
1.Prawo do odwołania: Decyzje o odmowie rozpatrzenia wniosków o status osiedlonego z powodu braku „uzasadnionych powodów” naruszają artykuł 18(1)(r) Umowy, który gwarantuje prawo do redresu sądowego w przypadku odmowy przyznania statusu.
2.Ochrona praw pobytowych: Odmowa rozpatrzenia wniosków po terminie ogranicza prawa związane z osiedleniem, co narusza artykuł 21 Umowy.
3.Skuteczny środek prawny: Brak prawa do pełnego odwołania od decyzji o statusie osiedlonego narusza artykuł 47 Karty Praw Podstawowych UE.
Stanowisko pozwanego (Sekretarz Stanu)
Sekretarz Stanu argumentował, że:
1.Dwuetapowy proces: Rozróżnienie między „ważnością” wniosku a jego „kwalifikowalnością” wynika z artykułu 18(1)(d) Umowy. Wnioski o status osiedlonego złożone po terminie mogą być rozpatrywane tylko, jeśli uzasadniono spóźnienie.
2.Brak naruszenia praw: Osoby, które nie złożyły wniosku na czas i nie mają uzasadnionych powodów opóźnienia, nie posiadają statusu osiedlonego ani związanych z nim praw.
3.Judicial review jako wystarczający środek: Decyzje o statusie osiedlonego mogą być kontrolowane w ramach judicial review, co spełnia wymogi prawa UE i Umowy o wystąpieniu.
Analiza sądu
1. Artykuł 18(1)(r) – prawo do odwołania
Sąd uznał, że artykuł 18(1)(r) dotyczy decyzji o odmowie przyznania statusu osiedlonego, a nie wcześniejszego etapu oceny „uzasadnionych powodów” opóźnienia. Osoba, której wniosek został odrzucony z powodu braku takich powodów, nie jest formalnie „wnioskodawcą” w rozumieniu tego artykułu.
2. Artykuł 21 – prawa związane z osiedleniem
Artykuł 21 chroni osoby, które złożyły wnioski o status osiedlonego lub już go posiadają. Odmowa przyjęcia spóźnionego wniosku nie ogranicza praw tych osób, ponieważ status osiedlonego nie został im jeszcze przyznany.
3. Artykuł 47 Karty Praw Podstawowych
Sąd stwierdził, że proces przyznawania statusu osiedlonego w ramach Appendix EU jest niezależny od wcześniejszych praw wynikających z członkostwa w UE, więc artykuł 47 Karty nie znajduje zastosowania.
4. Judicial review jako skuteczny środek prawny
Sąd uznał, że procedura judicial review spełnia wymogi skutecznego środka prawnego, ponieważ pozwala na ocenę podstaw decyzji oraz jej zgodności z prawem. Choć nie umożliwia ponownego rozpatrzenia sprawy w pełni, wystarcza do ochrony praw wnioskodawców.
Wnioski sądu
1.Zgodność z Umową o wystąpieniu: Procedura oceny „uzasadnionych powodów” opóźnienia wniosku o status osiedlonego jest zgodna z artykułem 18(1)(d) Umowy.
2.Judicial review jako adekwatny środek prawny: Odrzucenie wniosku o status osiedlonego z powodu opóźnienia może być skutecznie skontrolowane w ramach judicial review.
3.Brak naruszenia praw pobytowych: Prawa związane z osiedleniem przysługują tylko osobom, które złożyły wnioski w terminie lub uzyskały zgodę na ich późniejsze złożenie.
4.Niezastosowanie Karty Praw Podstawowych: Karta nie ma zastosowania w przypadku osób, które nie złożyły wniosków o status osiedlonego w wymaganym terminie.
Podsumowanie
Wyrok Sądu Wysokiego potwierdził, że proces przyznawania statusu osiedlonego w ramach EU Settlement Scheme, w tym procedura rozpatrywania spóźnionych wniosków, jest zgodny z Umową o wystąpieniu. Kluczową kwestią było rozróżnienie między wnioskiem ważnym a kwalifikowalnym. Sąd uznał, że osoby bez statusu osiedlonego nie mają praw wynikających z Umowy, a judicial review jest wystarczającym środkiem prawnym do ochrony ich interesów.
Czy taka forma odpowiada Twoim oczekiwaniom?
