Zmiany w odwołaniach od decyzji o pozbawieniu obywatelstwa po wyroku Sądu Najwyższego
Dziś rząd opublikował projekt ustawy Deprivation of Citizenship Orders (Effect during Appeal) Bill, czyli ustawę regulującą skuteczność decyzji o pozbawieniu obywatelstwa w trakcie postępowania odwoławczego. Nowe przepisy mają sprawić, że pozbawienie obywatelstwa brytyjskiego nadal będzie obowiązywać nawet wtedy, gdy dana osoba skutecznie odwołała się od tej decyzji, jeśli Sekretarz Stanu (czyli Home Secretary) złoży lub zamierza złożyć dalsze odwołanie od wyroku.
Zgodnie z notami wyjaśniającymi, zmiana jest reakcją na wyrok Sądu Najwyższego w sprawie N3 v Secretary of State for the Home Department [2025] UKSC 6, w którym stwierdzono, że:
Gdy Trybunał I instancji ds. Imigracyjnych (First-tier Tribunal) lub Specjalna Komisja Odwoławcza ds. Imigracji (SIAC) uwzględni odwołanie na podstawie sekcji 40A ustawy o obywatelstwie brytyjskim z 1981 r. lub sekcji 2B ustawy o SIAC z 1997 r., osoba automatycznie i natychmiast odzyskuje obywatelstwo brytyjskie, bez względu na to, czy Home Office anuluje formalnie decyzję o pozbawieniu obywatelstwa lub czy podejmie próbę złożenia apelacji do sądu wyższej instancji.
Co zmienia nowa ustawa?
Celem nowej ustawy jest utrzymanie w mocy decyzji o pozbawieniu obywatelstwa w trakcie całego procesu odwoławczego, aż do momentu, gdy:
wszystkie możliwe apelacje zostaną rozpatrzone i zakończone, lub
upłynie termin do ich złożenia.
Oznacza to, że nawet jeśli dana osoba wygra pierwsze odwołanie, nie odzyska automatycznie obywatelstwa brytyjskiego, dopóki nie zakończą się wszystkie kolejne możliwe odwołania.
Kluczowe przepisy
Projekt ustawy zawiera tylko jeden zasadniczy przepis, który doda nowy ustęp (2B) do artykułu 40A ustawy o obywatelstwie z 1981 r.:
Nowy ustęp 40A(2B):
Jeżeli:
(a) wydano wobec osoby decyzję na podstawie artykułu 40 (pozbawienie obywatelstwa), oraz
(b) osoba ta odwołała się od tej decyzji (na podstawie niniejszego artykułu lub sekcji 2B ustawy o SIAC z 1997 r.),
decyzja o pozbawieniu obywatelstwa pozostaje w mocy przez cały okres odwoławczy.
Okres odwoławczy (2C–2D):
Rozpoczyna się w dniu złożenia odwołania lub dniu wydania decyzji (jeśli nastąpiło to później),
Kończy się w dniu, w którym:
odwołanie zostanie ostatecznie rozstrzygnięte,
lub zostanie wycofane albo porzucone.
Uznaje się, że odwołanie nie jest ostatecznie rozstrzygnięte, dopóki istnieje możliwość dalszego zaskarżenia, nawet jeśli tylko teoretyczna (z wyjątkiem przypadków skrajnie opóźnionych apelacji wymagających specjalnej zgody).
Działanie wsteczne
Zgodnie z punktem 1(2) projektu ustawy, nowe przepisy będą miały działanie wsteczne – oznacza to, że będą dotyczyły także tych spraw, które są już w toku w momencie wejścia ustawy w życie.
Znaczenie i kontrowersje
Ta zmiana może budzić kontrowersje z punktu widzenia praw człowieka, ponieważ osoba, która de facto wygrała już swoje odwołanie, nadal może być traktowana jako pozbawiona obywatelstwa przez długi czas – np. miesiące lub lata, jeśli Home Office będzie przedłużał proces poprzez kolejne apelacje.
Rząd uzasadnia zmianę koniecznością ochrony bezpieczeństwa narodowego i zapobieganiu „nagłym odzyskaniom obywatelstwa” w trakcie procedur. Jednak krytycy mogą postrzegać to jako próbę osłabienia skuteczności sądowej kontroli decyzji Home Office.
